Η Τουρκία βρίσκεται στη δίνη ενός πολιτικού δράματος, που “κατατρώει” τη χώρα και την ηγεσία της. Μια ηγετική μορφή του τουρκικού υποκόσμου, ο Σεντάτ Πεκέρ, τερμάτισε τις σχέσεις του με το κυβερνών κόμμα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και δημοσιεύει στο YouTube μεγάλης διάρκειας βίντεο μέσω των οποίων κατηγορεί για εγκλήματα ηγετικές μορφές της τουρκικής κυβέρνησης και συμμάχους της.
Εγκλήματα που εκτείνονται από δωροδοκίες και δολοφονίες, βιασμούς και λαθρεμπόριο ναρκωτικών, ως την εκτόξευση απειλών κατά μέσων ενημέρωσης που πρόσκεινται στην αντιπολίτευση, τον έλεγχο μεγάλων εθνικών τραπεζών και τη διαφθορά της δικαιοσύνης, σε τέτοιο βαθμό που να μην υφίσταται ουσιαστικά κράτος δικαίου. Η “στρατολόγηση” της μαφίας για να κάνει τη βρώμικη δουλειά -που οι Τούρκοι αποκαλούν “βαθύ κράτος” (άλλωστε αυτοί εφηύραν τον όρο)- ήταν ένα φαινόμενο που άνθισε κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 και πριν, και το οποίο ο Ερντογάν, όταν πρωτοανήλθε στην εξουσία, υποσχέθηκε να εκριζώσει.
Για αρκετά χρόνια φάνηκε ότι τα είχε καταφέρει. Αυτό, όμως, όπως φαίνεται τώρα, επέτρεψε να εγερθεί γύρω του ένα νέο “βαθύ κράτος”, το οποίο υπηρετεί την ελίτ του κόμματός τους και τους εκλεκτούς του. Τα βίντεο που δημοσίευσε ο Πεκέρ, και τα οποία ήδη έχουν δει περισσότεροι από 50 εκατομμύρια άνθρωποι, έχουν παραλύσει τη διακυβέρνηση της χώρας, ενώ η νομιμότητα του καθεστώτος του Ερντογάν έχει διαρραγεί.
Κι αυτό καθώς, μέχρι στιγμής, ένας ανησυχητικά μεγάλος όγκος πληροφοριών-κατηγοριών που έχει εκστομίσει ο αρχιμαφιόζος φαίνονται, εκ πρώτης όψεως, αξιόπιστες. Ορισμένες από τις πρόσφατες αποκαλύψεις αντιστοιχούν σε πραγματικά γεγονός, ημερομηνίες, ταξιδιωτικά εισιτήρια, γνωστές συναντήσεις και άλλα παρόμοια. Έχουν γραφτεί άρθρα που αναφέρονται λεπτομερώς σε πολλές από αυτές τις κατηγορίες και σκιαγραφούν τη μακρά ιστορία συνεργασίας του τουρκικού κράτους με “εκτός νόμους δυνάμεις”.
Δεν σκοπεύω, σε αυτήν τη στήλη, να απαριθμίσω τις κατηγορίες, ούτε να αναλύσω την αυθεντικότητά τους. Ο Πεκέρ ισχυρίζεται ότι επίκεινται κι άλλα βίντεο. Η διαδικασία εξελίσσεται. Αλλά κανείς προς το παρόν δεν έχει ασχοληθεί με τις γεωστρατηγικές εκφάνσεις του θέματος. Αυτός είναι ο στόχος μου.
Γιατί πρέπει το θέμα αυτό να μας απασχολεί; Τα βίντεο του Σεντέτ Πεκέρ έρχονται στο φως σε μια εποχή που το καθεστώς Ερντογάν έχει απωλέσει σχεδόν ολοκληρωτικά τη λαϊκή στήριξη, ακόμη και μελών της συντηρητικής του βάσης, κι αυτός είναι ο λόγος που οι κατηγορίες κυκλοφορούν τόσο έντονα. Οι πρόσφατοι λαϊκίστικοι ελιγμοί του Ερντογάν δεν αποδίδουν: όπως η “συνεισφορά” του, με τα τουρκικά drones, στη νίκη του Αζερμπαϊτζάν έναντι της Αρμενίας στην πρόσφατη σύρραξη στο Ναγκόρνο Καραμπάχ, τα εγκαίνια του επιβλητικού τεμένους της πλατείας Ταξίμ που κυριαρχεί σε μια κοσμική γειτονιά και άλλες παρόμοιες κινήσεις
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, θα ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στους απανταχού Τούρκους και Ισλαμιστές. Όμως, η καταρρέουσα τουρκική λίρα, η τρικλίζουσα οικονομία της χώρας, η διαφθορά του ολιγαρχικού καθεστώτος, αλλά και τα βίντεο του Πεκέρ που αποκαλύπτουν μια σκοτεινή και τρομακτική κλεπτοκρατία, πιθανότατα έχουν πλήξει ανεπανόρθωτα τον Ερντογάν (όπως επισημαίνουν πολλοί Τούρκοι σχολιαστές).
Ενδεχομένως να καταφύγει στη λύση της εγκαθίδρυσης ενός απολυταρχικού καθεστώτος, όπως στην Λευκορωσίας. Αλλά, εάν το πράξει, η Δύση θα δυσκολευτεί πολύ να συνεργαστεί μαζί του πολιτικά. Είτε φύγει είτε μείνει, η αστάθεια απειλεί τη χώρα· και ενδεχόμενη κατάρρευσή της, λόγω της γεωστρατηγικής της θέσης, θα επηρεάσει την ΕΕ, τα Βαλκάνια, το ΝΑΤΟ, τη ρωσική σφαίρα επιρροής, τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία. Εάν έχετε αμφιβολίες επ’ αυτού, σκεφτείτε απλώς ότι ο Ερντογάν έχει παρέμβει σε όλες τις προαναφερόμενες περιοχές, ωσάν να ήταν τουρκικά εδάφη. Και αν θεωρείτε ότι πρόκειται απλώς για μια εγχώρια, πρόσκαιρη καταιγίδα, ίσως πρέπει να το ξανασκεφτείτε.
Ο Πεκέρ απέφυγε να επιτεθεί ευθέως στον Ερντογάν μέχρι τώρα. Είχε υποσχεθεί να το κάνει στο βίντεο που κυκλοφόρησε την προηγούμενη Κυριακή, αλλά δεν το έκανε, όπως ισχυρίστηκε, για να μην αποδυναμώσει τον Ερντογάν εν όψει της συνάντησή του με τον Αμερικανό πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, στις 14 Ιουνίου.
Ορισμένοι, ωστόσο, υποθέτουν ότι ο Πεκέρ στην πραγματικότητα συνεργάζεται με τις ΗΠΑ. Σε αυτό το σενάριο, ο Μπάιντεν θα πει στον πρόεδρο της Τουρκίας τι άλλο πρόκειται να αποκαλύψει ο Πεκέρ αλλά και τι ζητούν οι ΗΠΑ προκειμένου να μείνει το στόμα του κλειστό. Όπως για παράδειγμα, “είναι η ώρα να φύγεις, και έτσι θα το κάνεις”. Ή απλώς, “ξεφορτώσου τους ρωσικούς πυραύλους που αγόρασες, φύγε από τη Συρία και τη Λιβύη” κ.λπ.
Σε αυτήν την περίπτωση, το πιθανότερο είναι ότι ο Ερντογάν θα “αντεπιτεθεί” λέγοντας στο εσωτερικό του ακροατήριο ότι ο Πεκέρ και ο Μπάιντεν συνωμοτούν σε βάρος της χώρας και πως όλοι οι Τούρκοι πατριώτες πρέπει να συνασπιστούν. Άλλωστε έχει μεταχειριστεί ένα ανάλογο τέχνασμα και στο παρελθόν και λειτούργησε – το 2014, όταν αποκαλύφθηκαν ηχογραφημένες συνομιλίες όπου ο Ερντογάν έδωσε εντολή στον γιό του να κρύψει εκατομμύρια δολάρια από παράνομες συναλλαγές σε περίπτωση επιδρομής της αστυνομίας. Τότε, ισχυρίστηκε ότι οι ηχογραφημένες συνομιλίες είναι πλαστές, η δημοτικότητά του αυξήθηκε, και επιπλέον συγκέντρωσε στα χέρια του περισσότερες εξουσίες. Η συντηρητική βάση του κόμματός του επέλεξε να μην δώσει σημασία. Θα μπορούσε να ξαναγίνει.
Θα μπορούσε. Αλλά η “ασυλία” του δεν μπορεί να διαρκέσει για πολύ ακόμη, δεδομένου ότι η καταρρέουσα οικονομία και άλλα δεινά συνεχίζουν να πλήττουν τον λαό, κοσμικούς και θρήσκους. Η Θάλασσα του Μαρμαρά στην Κωνσταντινούπολη πεθαίνεις και απειλεί να εξαπολύσει μολυσματικές ασθένειες. Ο Ερντογάν έχει εξαντλήσει την πολεμική του ρητορική που ενσωματώνει όλες τις αντιδημοκρατικές, αντι-ισλαμιστικές δυνάμεις, όπως τρομοκράτες, Γκιουλενιστές, πραξικοπηματίες, έως και ξένες δυνάμεις.
Η χώρα είναι τρομαγμένη και θυμωμένη, μπαϊλντισμένη από τις ηρωικές θυσίες και την πατριωτική υπεροψία, ενώ οι εκλεκτοί του Ερντογάν “αυγατίζουν” τις περιουσίες τους.
Άλλωστε, ο Σεντάτ Πεκέρ έχει ήδη κατηγορηθεί για συνωμοσία με ξένες δυνάμεις από τα σε μεγάλο βαθμό χειραγωγούμενα μέσα ενημέρωσης, που ισχυρίζονται ότι δημοσιεύει τα βίντεο κατόπιν συνεννόησης με την CIA, την Μοσάντ και άλλα, αλλά αυτό δεν έπληξε την αξιοπιστία του. Σε τελική ανάλυση, τα πατριωτικά διαπιστευτήριά του δύσκολα μπορούν να αμφισβητηθούν αφού είναι ευρέως γνωστό ότι ήταν ο ηγέτης της υπερεθνικιστικής μαφίας.
Οι διεθνείς επιπτώσεις
Αλλά ας επιστρέψουμε στις διεθνείς επιπτώσεις του θέματος. Ο Πεκέρ ισχυρίζεται ότι έχει διαφύγει στο Ντουμπάι ή κάπου τέλος πάντων στον Περσικό Κόλπο. Όπου κι αν κρύβεται, σίγουρα κινδυνεύει η ζωή του. Ως εκ τούτου, κάποια χώρα θα πρέπει να του παράσχει ασυλία. Υπάρχει η αίσθηση ότι θα μπορούσαν να του παράσχουν καταφύγιο οι Σαουδάραβες – ως εκδίκηση για τον ρόλο που έπαιξε ο Ερντογάν στην αποκάλυψη της δολοφονίας του Σαουδάραβα δημοσιογράφου Κασόγκι μέσα στο Προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Τουρκία.
Ωστόσο, τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης έχουν αποφύγει σε μεγάλο βαθμό να αναφερθούν στη Σαουδική Αραβία, πιθανότητα λόγω των υψηλού επιπέδου συναντήσεων για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, που προηγήθηκαν των αποκαλύψεων του Πεκέρ.
Ο Ερντογάν θα μπορούσε πράγματι να επιδιώξει οικονομικές “ενέσεις” από τη Σαουδική Αραβία για την τουρκική οικονομία, αλλά μόνο μέσω των δικών του “καναλιών”. Όπως έχω επισημάνει και στο παρελθόν, σε έναν βαθμό οι δύσκολες εποχές είναι προς το συμφέρον του, όσο βέβαια οι εκλεκτοί του και οι ολιγάρχες διαθέτουν επαρκή ρευστότητα ώστε να αγοράζουν την “πίστη” μεγάλου μέρους της κοινωνίας.
Με άλλα λόγια, μια πολυμορφική οικονομία εγείρει μια άλλου είδους απειλή για το καθεστώς του Ερντογάν. Επομένως, μια ελεγχόμενη οικονομία με διευρυμένο τον τομέα της παραοικονομίας έχει τα πλεονεκτήματά της. Σε αυτό το πλαίσιο, οι πετρελαϊκές συμφωνίες με τον Περσικό Κόλπο παρέχουν τη δυνατότητα διενέργειας συναλλαγών σε ένα ανεξάρτητο εμπόρευμα που παράλληλα λειτουργεί ως νόμισμα, όπως ο χρυσός ή το bitcoin. Αυτό είναι κάτι που γνωρίζει καλά η τουρκική ελίτ.
Οι αναγνώστες σίγουρα θυμούνται ότι οι ΗΠΑ έχουν ασκήσει διώξεις σε βάρος μιας τουρκικής κρατικής τράπεζας για ξέπλυμα πετροδολαρίων του Ιράν.
Κάτι που μας φέρνει στο θέμα των σχέσεων της Άγκυρας με τη Βενεζουέλα, μια μακρινή και μάλλον “δύσκολη” στον χειρισμό της χώρας, σε σχέση με τον τρόπο που συνήθως ενεργεί η Τουρκία. Όπως έχω εξηγήσει στο παρελθόν, η ελκυστικότητα της Βενεζουέλας υπό τη διακυβέρνηση Μαδούρο για αμφιλεγόμενους κρατικούς φορείς έγκειται στον ρόλο της ως πυλώνα της παγκόσμιας μαύρης οικονομίας. Ο Ερντογάν πήγε στη χώρα ο ίδιο για να υπογράψει μια διμερή συμφωνία χρυσού. Η Βενεζουέλα διαθέτει πλήθος εμπορευμάτων που λειτουργούν ως υποκατάστατα χρήματος – πετρέλαιο, χρυσό, ουράνιο και… ναρκωτικά.
Μην ξεχνάμε τα δημοσιεύματα του 2017 που έλεγαν ότι “οι ΗΠΑ ενέταξαν στη μαύρη λίστα τον αντιπρόεδρο της Βενεζουέλας ως έμπορο ναρκωτικών”. Τώρα έρχεται ο Σεντάν Πεκέρ να ισχυριστεί ότι ο γιός ενός πρώην Τούρκου πρωθυπουργού πήγε στη Βενεζουέλα για να “στήσει” έναν νέο “δρόμο κοκαΐνης” προς την Τουρκία – ο προηγούμενος δίαυλος με την Κολομβία είχε αποκαλυφθεί. Υπάρχουν άρθρα που περιγράφουν λεπτομερώς το θέμα. Ο πρώην πρωθυπουργός αρνήθηκε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς αυτούς, υποστηρίζοντας ότι ο γιος του μετέβη στη χώρα για να παραδώσεις ανθρωπιστική βοήθεια για την αντιμετώπιση της πανδημίας.
Έχω, επίσης, επισημάνει παλαιότερα ότι το καθεστώς της Άγκυρας καταβάλει μεγάλες προσπάθειες να δημιουργήσει αντισταθμίσματα έναντι ενδεχόμενων κυρώσεων από τις ΗΠΑ. Μην ξεχνάτε ότι ο Αμερικανός πρόεδρος Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία δις, μία για την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400 και μία με αφορμή τη φυλάκιση ενός Αμερικανού ευαγγελιστή πάστορα.
Έχουμε επίσης σημειώσει σε προηγούμενες στήλες ότι το καθεστώς της Άγκυρας έχει καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για τη δημιουργία αντιστάθμισης έναντι πιθανών κυρώσεων στις ΗΠΑ. Θυμηθείτε ότι ο Πρόεδρος Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στην Τουρκία δύο φορές, για την αγορά ρωσικών πυραύλων S-400 και για τη φυλάκιση ενός Αμερικανού ευαγγελιστή. Και οι δύο περιπτώσεις συγκλόνισαν την οικονομία της χώρας.
Με τον κίνδυνο πιο στοχευμένων κυρώσεων σε βάρος Τούρκων ολιγαρχών, δεν θα αποτελέσει έκπληξη εάν αποκαλυφθεί ότι μεμονωμένα μέλη της ελίτ αναζητούν τρόπους να αντισταθμίσουν τις κυρώσεις. Άλλωστε, ασχέτως με τις κατηγορίες του Σεντάτ Πεκέρ, η Τουρκία έχει τη φήμη του κόμβου ναρκωτικών.
Το πρόσφατο πλήγμα σε ένα παγκόσμιο δίκτυο ναρκωτικών που εκτείνεται από την Αυστραλία έως τις ΗΠΑ συνδέεται με τον γεννημένο στο Σίδνεϊ Τούρκο βαρόνο των ναρκωτικών Χακάν Αγίκ, ο οποίος είχε καταφύγει στην Τουρκία, όπου ζούσε ανενόχλητος ανεβάζοντας ακόμη και φωτογραφίες στο Facebook επιδεικνύοντας τα πλούτη του.
Πρόκειται για τον άνθρωπο που ακούσια διένειμε τα “παγιδευμένα” τηλέφωνα που επέτρεψαν στις διωκτικές αρχές να συλλάβουν εκατοντάδες δράστες σε όλο τον κόσμο. Δεν είναι, λοιπόν, παράλογο που πλέον οι ηγέτες της τουρκικής αντιπολίτευσης και μέσα ενημέρωσης χαρακτηρίζουν την Τουρκία κράτος ναρκωτικών. Όπως και εν γένει στο εμπόριο, η χώρα βρίσκεται σε στρατηγική θέση ώστε να αποτελέσει κόμβο μεταξύ ηπείρων.
-capital.gr
