Με αφορμή τη συμμετοχή του Χρήστου Χωμενίδη στο Διεθνές Φεστιβάλ Συγγραφέων του Ισραήλ -ενώ το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο προτείνει ένταλμα σύλληψης για τον Νετανιάχου-, έκανα μερικές σκέψεις.
Κατ’ αρχάς, η θέση του Χρήστου Χωμενίδη -που είναι ένας από τους οκτώ μόνο συγγραφείς που δέχτηκαν να συμμετάσχουν στο Διεθνές Φεστιβάλ του Ισραήλ και κατηγορείται από κάποιους για αυτό- είναι πως “το Ισραήλ στις μέρες μας είναι το προκεχωρημένο φυλάκιο του δυτικού πολιτισμού. Εάν έπεφτε, θα ακολουθούσε ένα ντόμινο φρίκης που ανάλογό του δεν έχουμε καν διανοηθεί.”
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αν το Ισραήλ με καθεστώς απαρτχάιντ και γενοκτονικές προθέσεις είναι το προκεχωρημένο φυλάκιο του δυτικού πολιτισμού, δεν τον βλέπω και πολύ καλά τον δυτικό πολιτισμό.
Ξέρουμε από την Ιστορία πως πολλοί σημαντικοί φιλόσοφοι, συγγραφείς, μουσικοί και διανοούμενοι στήριξαν φασιστικά και αυταρχικά καθεστώτα ή εξέφρασαν την συμπάθειά τους για αυτά.
Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ, μάλλον ο μεγαλύτερος φιλόσοφος του 20ού αιώνα, στήριξε το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας, ήταν σύμβουλος σε θέματα παιδείας στη ναζιστική Γερμανία, και, όπως υποστηρίζουν κάποιοι, είχε ρατσιστικές απόψεις. Βέβαια, γνωρίζουμε πως ο Χάιντεγκερ, πριν η Γερμανία γίνει ναζιστική, είχε μακροχρόνια ερωτική σχέση με τη Χάνα Άρεντ, που ήταν Εβραία.
Ο Έζρα Πάουντ, για κάποιους ο σημαντικότερος Αμερικανός ποιητής του 20ού αιώνα, στήριξε με πάθος τον Χίτλερ και τον Μουσολίνι.
Ο τεράστιος Ρίχαρντ Βάγκνερ είχε ιδιαίτερα αντιεβραϊκές θέσεις και φέρεται να είχε πει “Οι Εβραίοι πρέπει να καούν ζωντανοί”.
Στο μεγάλο μουσείο του φασισμού στη Ρώμη, στο σημείο που βρίσκονται τα δώρα που λάμβανε ο Μουσσολίνι, υπάρχει σε μια προθήκη η “Ερμηνεία των ονείρων”, με ιδιόχειρη αφιέρωση του Σίγκμουντ Φρόυντ: “Στον Ντούτσε, στον οποίο τόσα οφείλουμε για την παλινόρθωση της δόξας της αρχαίας Ρώμης”.
Όλοι ξέρουμε το περιστατικό -αληθινό ή μη-, όπου ένας Γερμανός αξιωματικός βλέπει την Γκουέρνικα και ρωτάει τον Πικάσσο “Εσείς το κάνατε αυτό;” με τον Πικάσσο να του απαντά “Όχι κύριε, εσείς το κάνατε”. Είναι ο ίδιος Πικάσσο που υπερασπίστηκε τον Στάλιν, στην διάρκεια των Γκουλάγκ και των σταλινικών εκκαθαρίσεων.
Ο αγαπημένος μου Νίκος Καζαντζάκης, ως απεσταλμένος της εφημερίδας “Καθημερινή” στην Ισπανία για να καλύψει τον ισπανικό εμφύλιο, είχε εκφράσει θέσεις υπέρ του Φράνκο.
Η σπουδαία Χάνα Άρεντ έγραψε ένα ογκώδες βιβλίο για τον ολοκληρωτισμό αλλά στο βιβλίο δεν υπάρχει ούτε μια αναφορά στον Στάλιν, μάλλον επειδή ο σύζυγός της ήταν σταλινικός.
Προφανώς, δεν συγκρίνω τον Μάρτιν Χάιντεγκερ και τον Έζρα Πάουντ με τον Χρήστο Χωμενίδη -ο ταλαντούχος Χωμενίδης γράφει εδώ και χρόνια γυναικεία λογοτεχνία, η οποία γράφεται πια, κυρίως, από άνδρες, για να έχουν ένα άλλοθι για τα βιβλία που διαβάζουν κάποιες γυναίκες- αλλά ανέφερα αυτές τις ιστορίες, για να αναδείξω το πολυσύνθετο και δαιδαλώδες της ανθρώπινης φύσης.
Δεν υπάρχουν “καλοί” και “κακοί” άνθρωποι. Υπάρχουν άνθρωποι ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο, οι ίδιοι άνθρωποι, μπορεί και ταυτόχρονα. Υπάρχουν άνθρωποι με πάθη και αδυναμίες, αλλά και μεγαλείο. Και οφείλουμε να αναγνωρίζουμε το μεγαλείο, όπου το βλέπουμε. Κάνουμε καλό σε εμάς.
Παρατηρώντας τις ζωές μερικών από τους μεγαλύτερους δημιουργούς και στοχαστές της ανθρώπινης Ιστορίας, διακρίνει κάποιος σε πολλούς από αυτούς εγωπάθεια, ναρκισσισμό, αίσθημα ανωτερότητας αφόρητη ματαιοδοξία και άλλα τέτοια που θεωρούνται αρνητικά.
Ναι, ο Χάιντεγκερ στήριξε το ναζιστικό καθεστώς του Χίτλερ. Αλλά ο Χάιντεγκερ παραμένει ο μεγαλύτερος φιλόσοφος του 20ού αιώνα. Είναι πολύ σπουδαίο το πνεύμα του Χάιντεγκερ, για να του κάνουμε …cancel. Τον χρειαζόμαστε τον Χάιντεγκερ. Ο Χάιντεγκερ μας είναι χρήσιμος.
Από την άλλη, ο πιο αγαπημένος μαθητής του Χάιντεγκερ είχε πει:
“Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ ήταν ο μέγιστος των στοχαστών και ο ελάχιστος των ανθρώπων”.
Συμβαίνει.
(Ταπεινή μου προτροπή: να διαβάζετε βιβλία. Ναι, και αυτούς με τους οποίους διαφωνείτε. Κυρίως, αυτούς.)
(Αυτό το κείμενο το αφιερώνω σε έναν ηλικιωμένο Ολλανδό φιλόσοφο, ο οποίος έμενε στο διπλανό δωμάτιο σε ένα νησί του Αιγαίου πριν από μερικά καλοκαίρια και έγραφε ένα βιβλίο για τον Χάιντεγκερ. Φυσικά, εγώ αναφέρθηκα στις φιλοναζιστικές θέσεις του Χάιντεγκερ, και ξεκινήσαμε μια τεράστια συζήτηση, που μου άλλαξε την οπτική που έβλεπα κάποια πράγματα. Οπότε, να ταξιδεύετε και στα νησιά. Μπορεί να πετύχετε κάνα φιλόσοφο.)
-pitsirikos.net
